Svarta torsdagen startskotten
Wall Street-krakket i var samanbrotet på fondsbørsen i New Yorksom starta Dei få dagane blei verdiane i den amerikanske aksjemarknaden nesten halvert. Krakket innleidde ei finanskrise som førte til ein årelang depresjon i amerikansk næringsliv og i internasjonal økonomi. Gjennom det meste av åra, særleg fråvar det stor økonomisk vekst og børsaktivitet i USA.
Dei siste par åra før krakka tredde inn, var det aukande lånefinansiering av aksjehandelog det var ikkje uvanleg at to tredelar av aksjekjøpa var finansierte med lån.
Börskraschen 1929 – en förklaring av kraschen på börsen 1929
Aksjespekulantar hadde sumaren og hausten drive aksjekursane til rekordhøgder. I oktober byrja likevel ei tillitskrise å melde seg. Den vart akutt torsdag Tonegivande bank- og finansfolk samla seg og drøfta situasjonen. Dei vedtok å prøve å stanse kursfallet ved å kjøpe aksjar for rundt 40 millionar dollar.
Varför alla skyndade sig att sälja aktier 1929
Hendinga torsdag vart likevel det tonegivande nyheitsstoffet gjennom helga, og måndag Tysdag Det skulle ta 40 år før Dow Jones-indeksen igjen hadde eit liknande volum omsette aksjar på ein dag. Dei få dagane frå Nedturen heldt fram, om enn i meir moderat tempo, til 8. Då hadde indeksen falle 89 svarta torsdagen startskotten frå toppen.
Ikkje før Det var om lag berre éin prosent av amerikanarane som eigde aksjar i Det kraftige fallet i aksjekursane fekk likevel dramatiske følgjar. Finansieringa av næringslivet forsvann nesten fullstendig, og verken investorar eller bedrifter evna lenger å handtere låneforpliktingane sine. Investeringstrustar hadde dei største tapa. Utanbys bankar tok ut over to milliardar dollar frå Wall Streetmedan New York-bankane lånte ut rundt éin milliard dollar for å hindre ei bankkrise.
Wall Street-krakket i 1929 - Store norske leksikon
Næringslivet opplevde ei konkursbølgje heilt utanom det vanlege. Folk mista både sparepengar og jobb, og utan velferdsstaten til notida med sjenerøs arbeidsløysetrygd sokk etterspurnaden dramatisk i den amerikanske økonomien. Det forsterka berre den negative utviklinga og førte til endå fleire konkursar og eskalerande arbeidsløyse.
Følgjene av Wall Street-krakket var difor massearbeidsløyse og stagnasjon i amerikansk økonomi. I var arbeidsløysa 1,5 millionar, i var ho stige til 3,5 millionar, og i mars var ho oppe i heile 14,5 millionar.
Kvar fjerde amerikanar var då utan arbeid. Denne situasjonen fekk store internasjonale ringverknader, ikkje minst som ei følgje av at amerikanske lån til utlandet vart sterkt redusert. Børskrakket og følgjene av det blir òg sett på som den viktigaste årsaka til at Franklin D. Roosevelt sigra i presidentvalet i over sitjande president Herbert Hooverder Roosevelt gjekk til val med programmet om ein « New Deal ».
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar svarta torsdagen startskotten dei kan. Det kan ta tid før du får svar. Wall Street-krakket i Store norske leksikon Økonomi og næringsliv Samfunnsøkonomi Økonomisk historie.
Wall Street-krakket i 1929
Krakket på New York-børsen i oktober innledet en lang økonomisk depresjon. USA, krakket Lisens: Avgrensa gjenbruk. Av Ukjent fotograf. Lisens: Falle i det fri Public domain. En folkemengde samler seg i gaten etter at aksjemarkedet stuper i oktober Faktaboks Også kjend som børskrakket i ; den økonomiske verdenskrisen; depresjonen engelsk Wall Street Crash of ; Great Crash.